Gelir Vergisi (Stopaj) Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Ekonomik büyüme ve kalkınmanın teşviki için kamu yatırımları ve sosyal programlar, sürdürülebilir finansman kaynaklarına ihtiyaç duyar. Sağlık, eğitim, altyapı ve diğer hizmetlerin sunulmasını sağlayan bu programlar; gelişmiş, işlevsel, düzenli bir toplum oluşturmanın önemli bir parçasıdır ve vatandaşlar olarak ödediğimiz vergilerle finanse edilir. Kelime anlamı olarak “kaynaktan kesme” anlamına gelen stopaj da vergi sisteminin kritik bir bileşeni olarak vergi akışını daha küçük ölçeklerde ve sürekli olarak sağlamayı amaçlar.

Bu yazımızda stopajın ne olduğunu açıklamanın yanı sıra stopajın nasıl hesaplandığı gibi pek çok farklı konuya değineceğiz.

Stopaj Nedir?

Stopaj, bir vergi ödeme yöntemi olarak tanımlanabilir. Gelir henüz sahibine ulaşmamışken yapılan vergi kesintisine “stopaj” ismi verilir. Örneğin bir işveren, çalışanına maaş ödemesi yaparken yani çalışanın geliri henüz onun eline ulaşmamışken maaş üzerinden stopaj kesintisi yapar. Bu kesinti, çalışan adına vergi dairesine yatırılır. Böylece çalışanın aldığı ücret üzerinden vergi ödemesine gerek kalmaz. Bu aşamada unutulmaması gereken önemli nokta ise çalışanlar için ödenen gelir vergisinde stopaj indiriminin uygulanmasıdır. Birinci derece, ikinci derece ve üçüncü derece engelliler için farklı oranlarda stopaj indirimi bulunur.

Dolayısıyla gelir vergisi (stopaj), bireylerin ve işletmelerin elde ettikleri gelir üzerinden devlete ödemekle yükümlü oldukları vergi türüne verilen isimdir. Bu noktada gelir kavramının net tanımlanması gerekir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Hangi gelirlerin vergiye tabi olduğu ise Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenmiştir. Hangi gelirlerin vergiye tabi olduğu ise Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu, gelirin unsurlarını şöyle listeler:

• Ticari kazançlar

• Zirai kazançlar

• Ücretler

• Serbest meslek kazançları

• Gayrimenkul sermaye gelirleri

• Menkul sermaye gelirleri

• Diğer kazanç ve gelirler

Ülkemizde stopaj kesintisi yapılan gelir kalemleri ise şu şekildedir:

• Gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri)

• Menkul sermaye iradı

• Ücret

• Gider pusulası