Brüt Maaş Nedir? Net Maaş Nasıl Hesaplanır?

Bir çalışanın emeğinin karşılığı olarak işveren tarafından maaş ödenmesi gerekir. Ancak maaş ödemesi, iki farklı şekilde yapılabilir. Ödeme için tercih edilen bu iki farklı yöntem ise çalışanın alacağı maaş tutarını etkiler. “Peki, nasıl?” diyorsan brüt maaş ve net maaş kavramları ile tanışmanın zamanı geldi.

Hem işverenler hem de çalışanlar açısından oldukça önemli olan brüt maaş ve net maaş kavramları, maaş hesaplaması için temel olan iki bileşendir. Çünkü bu iki kavram sayesinde bir çalışanın eline geçecek net tutar ve bir çalışanın işverene maliyeti hesaplanabilir.

O halde maaş hesabını ve buna bağlı olarak bütçe planını doğru bir şekilde yapabilmen için brüt maaş ve net maaş kavramlarını tüm detayları ile incelemeye başlayalım.

İlk olarak “Brüt maaş nedir?” sorusunu cevaplayalım.

Brüt Maaş Nedir?

Brüt maaş kavramını anlamak için öncelikle bir çalışanın maaş hesaplamasındaki kalemleri incelemek lazım. Çünkü bir çalışana maaş ödemesi yapılırken aynı zamanda bu ödemeden vergi kesintileri ve sigorta prim ödemeleri de yapılır. Yani bir çalışanın işverene ücreti içinde çalışana verilen maaşın yanı sıra vergi ve sigorta ödemeleri de bulunur. Maaş bordrosunda ise tüm bu ödeme kalemlerine yer verilir. İşte, bir çalışanın maaşından sigorta primi ve vergi kesintileri yapmadan önceki toplam tutara ise brüt maaş denir.

Brüt maaş hesabı için bir çalışanın eline geçen tutara ek olarak vergi ve sigorta primi ödemelerinin hangi oranlarla yapıldığını bilmek gerekir. İşveren tarafından çalışan adına yapılan bu ödemelerin oranları ve buna bağlı olarak tutarları belirlendikten sonra eline geçen ücrete ekleyerek brüt maaşını bulabilirsin.

Brüt maaşı öğrendiğimize göre şimdi, çalışan açısından daha önemli olan net maaş kavramını açıklayalım.

Net Maaş Nedir?

Brüt maaştan vergi kesintileri ve sigorta primleri çıkarılması ile çalışanın net maaşı hesaplanabilir. Kısacası net maaş, bir çalışanın eline geçen ödemeyi temsil eder.

Eğer bir çalışan, net maaş üzerinden ücret anlaşması yaparsa vergi oranlarında bir değişiklik yaşansa bile bu durum maaş miktarını etkilemez. Ancak işverenle brüt maaş üzerinden bir anlaşma yapılması halinde yıl içindeki vergi miktarlarındaki değişimden ve gelir dilimlerine göre gelir vergisi oranlarından kaynaklı çalışanın eline geçen maaş tutarı azalabilir.

Brüt Maaş ve Net Maaş Farkı Nedir?

Hem brüt maaş hem de net maaş tanımlarında da anlaşıldığı gibi her iki kavram, maaş hesaplaması için temel bileşen olsa da aslında birbirinden oldukça farklı. Bu iki terim arasındaki temel fark ise vergi ve diğer kesintiler.

Şöyle ki işverenler, çalışanlara vergi ve diğer kesintilerin dahil olduğu şekilde brüt maaş ödemesi yapar. Ancak bu kesintiler çıkarıldığında kalan tutar, bir çalışanın eline geçen ücret yani net maaştır. Bu nedenle işveren açısından bir çalışanın maliyeti hesaplanırken brüt maaş dikkate alınırken bir çalışanın emeği karşılığı alacağı ücreti bulması için net maaş hesabı yapması gerekir.

Brüt Maaştan Ne Kadar Kesinti Yapılır?

İşverenler, yasal olarak çalışanlar adına vergi ve sigorta ödemelerini yapmak durumundadır. Bu nedenle brüt maaştan bazı kesintiler yapılarak çalışana verilecek net maaş tutarı belirlenir. Brüt maaştan yapılan kesintiler ise şunlardır:

⦁ SGK primi

⦁ İşsizlik primi

⦁ Gelir vergisi

⦁ Damga vergisi 

Bu kesintilerin tutarları ise çalışanın aldığı maaşa göre farklılık gösterir. Çünkü 4A sigorta kapsamına giren bir çalışanın işçi payı olarak sigorta prim kesintisi %14, işsizlik sigortası ise %1 oranında yapılır. Buna ek olarak damga vergisi oranı ise ‰7,59’dur. Gelir vergisi hesabı için de gelir dilimine göre vergi oranı değişir. Tüm bu oranlar ve detaylar dikkate alınarak çalışanın maaşına göre brüt maaştan yapılan kesintiler hesaplanabilir.

Net Maaş Nasıl Hesaplanır?

Şimdi, yukarıda yer alan tüm kesintileri ve hesaplama detaylarını dikkate alarak örnek bir net maaş hesaplaması yapalım.

Bir çalışanın net maaşını bulmak için brüt maaştan yukarıda yer alan tüm kesintilerin çıkarılması gerekir. O halde brüt maaşı 25.000 TL olan bir çalışanın net maaşını hesaplayalım. Şu formülle çalışanın net maaşını bulmamız mümkün:

• Net maaş = Brüt maaş - (SGK primi + İşsizlik primi + Gelir vergisi + Damga vergisi) + Asgari Ücret Gelir Vergisi İstisnası + Asgari Ücret Damga Vergisi İstisnası

Buna göre çalışanın net maaşını hesaplamak için önce SGK ve işsizlik primini bulmamız, sonra da gelir vergisi matrahı üzerinden gelir vergisini hesaplamamız gerekli:

SGK primi: 25.000 TL x %14 = 3.500 TL

İşsizlik primi: 25.000 TL x %1 = 250 TL

Gelir vergisi matrahı: 25.000 TL - (3.500 TL + 250 TL) = 21.250 TL olur.

25.000 TL, gelir dilimi olarak ilk dilime girdiği için de vergi tutarı %15 oranından hesaplanır. 

Gelir vergisi: 21.250 TL x %15 = 3.187,50 TL

Damga vergisi: 25.000 TL x ‰7,59 = 189,75 TL

Ocak ayı asgari ücret gelir vergisi istisnası: 2.550,32 TL

Ocak ayı asgari ücret damga vergisi istisnası: 151,82 TL

Net maaş hesabı için tüm kalemleri bulduğumuza göre şimdi net maaş hesabını yapabiliriz:

• Net maaş: 25.000 TL - (3.500 TL + 250 TL + 3.187,50 TL + 189,75) + 2.550,32 + 151,82 = 20.574,89 TL 
  

Kısacası brüt maaşı 25.000 TL olan bir çalışanın eline geçecek tutar 20.574,89 TL’dir.

Kısacası maaş hesaplaması için gerekli olan brüt maaş ve net maaş kavramları, bir çalışan olarak işveren ödemesi sonucunda eline geçen tutarı öğrenmek için de oldukça önemli. Çünkü bu şekilde gelirini net bir şekilde belirleyerek bütçe planlaması yapabilirsin.