Sanal Dolandırıcılığı Önlemek İçin İpuçları
Dijitalleşmenin hayatımıza pek çok pratik çözüm sunduğu kesin. Ancak dijital dünya aynı zamanda tehlikeleri içinde barındıran bir yapıya sahip. Çünkü bankacılıktan alışverişe, sağlıktan eğitime her alan dijital dünyaya taşındığı için farklı dolandırıcılık türleri de ortaya çıktı. Artık dijital dünyada karşılaşabileceğimiz sanal dolandırıcılık tehdidi ile karşı karşıyayız. Peki, sanal dolandırıcılığa karşı önlem almak mümkün mü? Tabii ki mümkün. Bunun için ilk adım ise bilinçlenmek.
O halde şimdi, sanal dolandırıcılığa karşı bilinçlenme ve dijital dünyada karşılaşabileceğin dolandırıcılık türlerini öğrenme zamanı. Haydi gel, sanal dolandırıcılığı önlemek için ipuçlarını birlikte inceleyelim.
Sanal Dolandırıcılık Nedir?
Sanal dolandırıcılığa karşı önlem almak için öncelikle dijitalleşme ile hayatımıza giren bu kavramı daha iyi tanımanda fayda var. Peki, nedir bu sanal dolandırıcılık?
Sanal dolandırıcılık, diğer isimleriyle e-dolandırıcılık veya internet dolandırıcılığı, dijital platformlarda gerçekleştirilen hileli ve aldatıcı faaliyetlerin tümünü kapsar. Yani sosyal medya platformlarından, bir internet sitesinden alışveriş yaparken ya da mail kutuna gelen bir e-postada bu dolandırıcılık faaliyetleri ile karşılaşabilirsin. Bu nedenle sanal dolandırıcılığın platformlara ve kurgulanan senaryoya göre farklı türleri mevcut diyebiliriz.
“Bu türler nelerdir?” diye merak ediyorsan genel olarak sanal dolandırıcılığı şu başlıklara ayırmak mümkün:
⦁ Sosyal medya dolandırıcılığı
⦁ Görev dolandırıcılığı
⦁ Ürün/hizmet dolandırıcılığı
⦁ Telefon dolandırıcılığı
⦁ Oltalama (phishing) dolandırıcılığı
Şimdi, güvenliğini tehdit eden bu sanal dolandırıcılık türlerini daha yakından ele alalım.
Sosyal Medya Dolandırıcılığı
Günlük hayatımızda insanlarla iletişim kurmak, yeni yerler keşfetmek ve gündemi takip etmek için sosyal medya araçlarını sıklıkla kullanıyoruz.2023 We Are Social raporuna göre dünyanın %59.4’ü aktif sosyal medya kullanıcısı. Bu denli yoğun bir kullanım sonucunda da dolandırıcılığa açık bir alana dönüşmesi tabii ki kaçınılmaz.
Sosyal medya dolandırıcıları, anonim hesaplar kullanarak ya da tanınan kişilerin veya markaların hesaplarını taklit ederek kişileri dolandırabilir. Sahte kampanyalar veya ödüller sunarak kişileri, kişisel ve kredi kartı bilgilerini vermeye yönlendireceği gibi kişinin tanıdığı biri gibi taklit yaparak para göndermesini de sağlayabilir. Yani sosyal medya dolandırıcılığı; ödül, kampanya, tanıdık bir kişinin yardım istemesi ve bilinen bir markanın taklidi gibi çeşitli senaryolarla karşımıza çıkabilir. Peki, sosyal medya dolandırıcılığına karşı nelere dikkat etmelisin?
Öncelikle gerçekliğinden emin olmadığın hiçbir hesaba, doğrudan kişisel ve kredi kartı bilgilerini vermemelisin. Tabii ki teyit etmek zor olabilir. Özellikle hesabındaki bir kişinin sosyal medya hesabı, dolandırıcılar tarafından ele geçirildiyse çok dikkatli olmalısın. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsan tanıdığın kişi ile farklı bir kanaldan iletişime geçebilir ve böylece durumun gerçekliğini teyit edebilirsin.
Ayrıca çeşitli ödül veya kazanç elde edeceğini vadeden paylaşımların yönlendirdiği linklere tıklamamalısın. Dolandırıcılar, bilindik kurum ve kuruluşları taklit ederek böyle bir yönteme başvurabilirler. Bunun amacı ise tıkladığın link ile virüs olarak bilinen kötü amaçlı yazılımlar sayesinde kişisel verilerini ele geçirmek. Böyle bir durumla karşılaşırsan öncelikle hesabın resmi bir kuruluşa ait olup olmadığını kontrol etmeli ve eğer sosyal medya hesabından emin olamıyorsan kurumla farklı kanallardan iletişime geçerek bilgi almalısın.
Görev Dolandırıcılığı
Son yıllarda daha da popüler hale gelen görev dolandırıcılığı, kişilere çeşitli görevleri yerine getirmeleri ile para kazanacağını vadeden bir sisteme sahip. Yani ön planda “Görevi yap, para kazan” söylemi hakim olsa da arka planda maalesef maddi kayba sebep olan bir dolandırıcılık türü. Peki, bu dolandırıcılık sistemi nasıl işler? Genel olarak kademeli şekilde ilerleyen bir sistem diyebiliriz. Çünkü bu sistemde dolandırıcılar, ilk olarak kişilerin güvenini kazanmaya çalışır.
Örneğin ilk olarak “3 işletmeye sosyal medyada yorum yap, 50 TL kazan” gibi bir teklif sunulur. Sen görevi tamamladıkça ödül olarak sunulan küçük meblağ hesabına aktarılır. Böylece sistemin güvenilirliği hakkında şüphe etmemen sağlanır. Ancak ilerleyen noktada yeni görevlerin ödülü artar, ama görevlere katılmak için de para istenir. Böylece sistem, “görev yap ve kazan” ilişkisinden daha çok sadece para kaybetmene odaklanan bir şekilde işler.
Bu nedenle SMS, e-posta ya da sosyal medya kanallarından sana ulaşan ve kolay bir şekilde kazanç elde edeceğini vadeden kişi ve kurumların dolandırıcı olabileceğini göz önünde bulundurarak mesajlara itibar etmemelisin.