Deepfake Nedir?

Teknolojinin gelişmesi sadece çeşitli imkanları hayatımızın bir parçası haline getirmekle sınırlı kalmıyor, bazı tehditleri de beraberinde getiriyor. Bu tehditlerden biri de deepfake.

Bir yapay zeka teknolojisi olan deepfake, en basit haliyle sosyal medya araçlarında karşılaştığımız bir teknoloji. Yüzünü ve sesini değiştiren filtreler ile eğlenceli videolar çektiysen gelişen bu teknolojiye aşinasın demektir. Ama tabii ki bu eğlenceli filtreler, yüz ve ses değiştirme teknolojisinin yalnızca küçük bir kısmı. Bu teknolojinin geldiği son nokta olan deepfake ise gözlerimize inanmamızı güçleştiren cinsten.

Mesela ünlü birine aslında hiç söylemediği şeyleri söyletmek ya da bulunmadığı ortamda göstermek, deepfake ile mümkün. Ne kadar olağanüstü görünse de bu teknoloji aynı zamanda bir tehlike. O halde, bu tehlikeyi daha yakından tanıyarak “Deepfake nasıl yapılır?” ve yanlış görüntüleri çözümlemek için “Deepfake nasıl tespit edilir?” sorularının cevaplarını öğrenmenin zamanı geldi.

Deepfake Nasıl Yapılır?

Deepfake yapılarak bir insanın yüzü ve aynı şekilde sesi de başka bir görüntüye aktarılabilir. Bunun için önce bir hedef video belirlenir. Sonrasında bu videoya yerleştirilecek kişi ile ilgili video koleksiyonu oluşturulur. Bu iki video arasında geçişin sağlanması için deepfake teknolojisi, önce video koleksiyonundan kişinin hangi açılardan nasıl görüneceğini öğrenir. Öğrendikten sonra da bu kişiyi hedef videodaki kişiyle eşler. Böylece videoda var olan kişi yerine başka bir kişi aktarabilir.

Deepfake, bir yapay zeka teknolojisi olduğu için zamanla öğrenir ve gelişir. Mevcut veriler üzerinden eğitilen bu sistem, daha fazla ve farklı veriye maruz kalırsa o kadar gerçeğe benzeyen sahte görüntüler üretebilir.

Öğrenme sürecinde ise iki algoritmadan beslenir. İlk algoritma, gerçek görüntülerin en iyi sahte kopyalarını üretme odaklı öğrenmeye devam eder. Diğer algoritma da bir görüntüdeki sahte görünüm unsurlarını tespit eder ve öğrendikçe daha gerçekçi bir görüntü oluşturabilir. Her iki algoritma da ne kadar çok veriye maruz kalırsa videonun adeta gerçekmiş gibi görünmesi için tahminlerde bulunarak görüntüyü tamamlar.

Bu yapay zeka teknolojisi genellikle photoshop uygulamaları ile karıştırılsa da aralarında hem öğrenme hem de kullanım açısından oldukça büyük fark olduğunu belirtelim. Sosyal medyada sıklıkla karşımıza çıkan yüz değiştirme efektlerinde görüntülerin sahte olduğu kolaylıkla anlaşılabilir. Ayrıca bu efektler, eğlence amaçlı ve insanların kendi isteğiyle kullanılır. Ancak deepfake yaratmak için kullanılan derin öğrenme yöntemi, insanların gerçek ile sahteyi ayırt edemeyecek görüntüler yaratılmasını sağlar. Bu görüntüler de kişilerin haberi olmadan farklı yerlerde yayımlanabilir veya insanları manipüle etmek için kullanılabilir.

Deepfake Nasıl Tespit Edilir?

Deepfake yapmanın detaylarından da anlaşıldığı gibi bu teknoloji, şaşırtıcı olsa da bir o kadar korkutucu. Çünkü veri ile öğrenen bir algoritmadan beslenen bu teknolojinin zamanla daha gerçekçi görüntüler yaratacağı kesin.

“Peki, bir görüntünün ve videonun gerçek olup olmadığını nasıl anlayacağız?” diyorsan bu artık gördüğün her içerikte daha dikkatli olmandan geçiyor. Küçük detayları fark ederek deepfake teknolojisiyle geliştirilmiş videoları ve görüntüleri tespit etmen mümkün. Tespit için dikkat etmen gerekenleri ise şöyle sıralayabiliriz:

Ayrıntılar bulanık veya belirsiz mi görünüyor?: Deepfake videoları tespit etmek için ayrıntılara dikkat etmek gerekli. Özellikle saç ve ciltte normalden daha yumuşak geçişler ve kaymalar olabilir. Bu belirsizlik de videonun sahte video olduğunu gösterir.

Aydınlatma doğal görünmüyor mu?: Çoğu zaman deepfake algoritmaları, sahte video için model olarak kullanılan kliplerin ışıklarını korur. Bu da bazen hedef videonun ışığıyla uymaz ve videodaki ışıklandırmanın doğal görünmemesine sebep olur. Deepfake teknolojisi için bu bir hata olsa da bizim için “Deepfake videoları nasıl tespit ederiz?” sorusuna bir cevap.

Ses ve görüntü senkronize değil mi?: Deepfake oluştururken hedef videodaki ses ve görüntünün video kliplerdeki kişi ile tamamen örtüşmesi için dikkatli olmak gerekir. Çünkü görüntü otursa bile ses ve ağız hareketleri senkron bir şekilde ilerlemeyebilir. Bu hata da videonun sahte olduğunu gösterir.

İçeriğin kaynağı güvenilir mi?:Bir görüntünün veya videonun çokça paylaşılmış ve herkes tarafından inanılmış olması, onun gerçek olduğu anlamına gelmez. Çünkü yapılan bir araştırmaya göre insanların gerçek haberlerden daha çok sahte haberleri hatırladığı doğrulandı. Bu yüzden insanların güvenmesinden öte içeriğin kaynağının güvenilirliğini kontrol etmekte fayda var. Videonun orijinal kaynağını bulup kim tarafından nerede paylaşıldığını inceleyerek videonun sahte olup olmadığını tespit edebilirsin.

Deepfake'in Tehlikeleri Neler?

Deepfake teknolojisi ile artık farklı alanlarda karşılaşmak mümkün. Örneğin Florida’daki Dali Müzesi’nde Salvador Dali’nin müzeye gelenleri karşıladığı ve sanatını anlattığı bir videosunu görebilirsin. Bu nedenle tabii ki deepfake uygulamaları, insanlara zarar vermeyecek ve toplumsal bir tehlike yaratmayacak şekilde kullanılabilir. Ama adeta bir mucize olan bu teknolojinin tehlikeli yüzünü de görmek gerekli. Çünkü deepfake ile istenilen kişinin görüntüsü, sesi ve hatta tüm bedeninin yer aldığı video ve resimler alınarak başka bir video içerisinde tıpkı bir kukla gibi oynatılabilir.

Düşün ki hiç bulunmadığın bir ortamda videon ortaya çıktı ve videodaki kişi sensin. Videodaki “sen” ise “Ben bunları asla demem.” diyeceğin açıklamalar yapıyor. Sadece videonun çıkması da değil, sahte görüntü ile görüntülü arama yaparak ailenle görüşüyor. Hatta sadece sesini kullanarak bankaya talimat veriyor. Fazlasıyla korkutucu, değil mi? O yüzden “Deepfake’in kötü kullanımı sadece ünlü isimlerin başına gelir.” diye düşünmemek gerekli.

Yanlış bilgilendirme, şantaj ve itibar zedelemesi için genel olarak bu teknoloji, şu anda medyada görünen yüzler için kullanılsa da bu herkesin başına gelebilecek büyük bir sorun. Çünkü amatör bir deepfake oluşturmak için sadece birkaç fotoğraf ve video yeterli. Günümüzde bir kişinin her anını sosyal medyada paylaştığı düşünülürse deepfake uygulamasının kötü kullanımı ile karşılaşmak maalesef pek zor değil.

Kendimizi Deepfake'e Karşı Nasıl Koruyabiliriz?

“Peki, ne yapmalıyız?” diye düşündüğünün farkındayız. Ama şunu belirtelim: Kötü niyetli olan temelde teknoloji değil, bunu kullanan insanlar. Kötü niyetli kullanımdan kendini korumak için de teknolojiyi yok saymak, günümüz dijital çağında mümkün değil. Ancak bu konuda hükümetlerden kişilere herkesin bilinçlenmesi ve kötüye kullanımı engellemek için çözümler üretmesi şart.

Bunun için büyük şirketler adım attı ve “Bir yapay zeka teknolojisinin çözümü, başka bir yapay zekadır.” diyerek deepfake görüntülerin tespiti için yeni teknolojiler geliştirmeye başladı. Sosyal medya şirketleri ise sosyal medyada yayılan video ve görsellerin deepfake olmaması için kaynağının doğrulanmasına yönelik güvenlik önlemlerini daha sıkı hale getiriyor. Peki, biz neler yapmalıyız?

Öncelikle gördüğümüz her şeye hemen inanıp bir sonuca varmamak gerekli. Deepfake tespitinde de belirttiğimiz gibi kaynağı kontrol etmeli ve güvenilir kaynaklardan doğrulayıcı kanıtlar elde edene kadar beklemek sahte bilginin yayılmaması için oldukça önemli.

Tabii ki bunun kendi başına gelmesini istemiyorsan veri güvenliğine önem vermende ve dijital alanda paylaşılan verilerin kötü niyetli kişilerin eline geçmemesi için önlem almanda fayda var. Bu da dijital alanı daha bilinçli kullanmak ve kullanılan sistemlerin güvenlik politikalarına dikkat etmekten geçiyor. “Peki, nasıl?” diyorsan siber güvenlik kavramı ile tanışmanın zamanı geldi.Siber güvenlik hakkında detaylı bilgi almak için “Siber Güvenlik Nedir?” yazımızı okuyabilirsin.