Halka Arzda Oransal ve Eşit Dağıtım Nedir?

Yatırım dünyasına yeni adım atan kullanıcılar, dağıtım özellikleri hakkında bilgi sahibi olmaya çalışır. Yani şirket hisselerinin nasıl dağıtılacağı, yatırımcıların merak ettiği konular arasındadır. Eşit ve oransal olmak üzere uygulanan iki tip dağıtım şekli, farklı özelliklerle uygulanır.

Şirketler, hisselerinin bir kısmını halka açarak ortak alma yoluna gider. Şirketlerin birden fazla kez hisselerini halka açması, toplam sermayenin olumlu yönde artış göstermesine katkı sağlar. Halka arz olan şirketler; likidite, kurumsallaşma, tanıtım, kredibilite ve finansman ihtiyaçlarını tamamlamak için bu yola başvurur.

Halka arz dönemleri ise yetkili kurumlar tarafından açıklanır. Başvuru dönemlerinde yatırımcılar, hisse alımı için katılımda bulunur. Ayrıca yatırımcılar, borsada halka arz olan şirketlerin hisselerine borsalar üzerinden de yatırım yapabilir.

Peki halka arzda uygulanan eşit dağıtım ve oransal dağıtım nedir, nasıl uygulanır?

Bu yazımızda halka arz işlemlerinde oransal ve eşit dağıtım sisteminin nasıl işlediğini ve özelliklerini ele aldık.

Oransal Dağıtım Ne Demektir?

Borsada “oransal dağıtım nedir?” sorusunun birden çok açıklaması vardır. Oransal dağıtım yönteminde, yatırımcıların satın alma emirleri ve hisse senetlerini satın alma gücüne göre payları belirlenir. Büyük yatırımcılar için avantaj sunan oransal dağıtım, daha fazla hisse senedine sahip olma imkanı sağlar. Ayrıca halka arza katılım sayısına ve kişilerin talep ettiği pay miktarına bağlı olarak yapılan dağıtım olarak da tanımlanır.

Oranlama yöntemi ile dağıtılan hisseler, borsalarda değerlendirmeye ve yatırım aracı olarak kullanılmaya uygun özelliktedir.

Verdiği satın alma emrine göre hisse sahibi olan yatırımcılar, büyük miktarlı harcamalarla daha çok lot alabilir.

Örnek:
Her bir lot için 10 TL’den oransal olarak toplam 770 lot hisse senedi halka arza çıkan şirkete:

A yatırımcısı: 100.000 TL’lik talepte bulunsun.
B yatırımcısı: 1.000.000 TL’lik talepte bulunsun.

Oranlama sonucunda A yatırımcısına 70 lot, B yatırımcısına ise 700 lot dağıtılır. Bu yöntem, büyük yatırımcıların daha fazla hisse almasına neden olur.

Halka Arzda Oransal Dağıtım Nasıl Hesaplanır?

Oransal dağıtım yönteminde, toplanan taleplerin hacmi ve arz miktarı hisse paylaştırma aşamasına etki eder. Payların ne şekilde yatırımcılara dağıtılacağı izahnamelerde açıklanır.

Formül:

Toplam talep miktarı / halka arz edilen miktar = Talep katı
1 / talep katı = Arz oranı
Yatırımcı lotu = Arz oranı × Talep edilen lot sayısı

Örnek:

Satışa sunulan lot: 50 milyon
Lot fiyatı: 15 TL
Toplam talep: 1.000.000.000 TL
Talep katı = 1.000.000.000 / 50.000.000 = 20
Arz oranı = 1 / 20 = 0.05
15.000 TL’lik talep (1.000 lot) yerine 0.05 × 15.000 = 750 lot dağıtılır.

Eşit Dağıtım Nedir?

Her yatırımcının eşit şekilde hisse sahibi olduğu halka arz yöntemidir. Küçük miktarlarla yatırım yaparak daha çok hisse sahibi olunabilir. Çok yüksek talepte bulunmaya gerek olmaksızın her yatırımcı eşit oranda lot sahibi olur. İlave talep miktarı, dağıtımda etkili değildir.

Eşit dağıtım sistemi, küçük ölçekli yatırımcıların halka arz projelerine katılmasını kolaylaştırır. Büyük yatırımcıların alım metoduna pek uymayan bu sistem, küçük yatırımcılar için daha uygundur.

Şirketler, eşit dağıtım ile geniş kitlelere ulaşmayı ve likiditeyi artırmayı hedefler.

Oransal Dağıtım ve Eşit Dağıtım Arasındaki Farklar

Oransal Dağıtım	Eşit Dağıtım
Arz talebine göre lotlar, yatırım hacmine göre belirlenir.	Her yatırımcı aynı miktarda hisse alır.
Büyük yatırımcılar daha fazla hisse alabilir.	Küçük yatırımcılara avantaj sağlar.
Kurumsal katılımcılar tarafından yoğun talep görür.	Bireysel yatırımcıların katılım oranı yüksektir.
Daha dar sayıda büyük yatırımcının talepte bulunması beklenir.	Geniş bir yatırımcı kitlesine hitap eder.
Büyük şirketler sıklıkla tercih eder.	Küçük ölçekli işletmeler tarafından sıkça tercih edilir.
Toplam likidite beklenenden düşük olabilir.	Yatırımcı portföyü geniş, yatırım miktarı yüksek olabilir.

Şirketlerin halka arz yöntemiyle ne kadar fon toplamak istediği, hangi yöntemi kullanacağında etkilidir. Bazı durumlarda halka arz edilen paylar, beklenenin altında satış görebilir.

Bu gibi durumlarda, hisselerin birim fiyatlarında düşüşün önüne geçmek için lock-up yöntemi uygulanır. Bu yöntemde hakim hissedarlar belirli bir süre pay satışı yapmayacaklarını taahhüt eder.

N Kolay ile halka arz projelerine hızlı ve pratik şekilde katılabilirsin.
N Kolay Trader üzerinden hisse kodunu aratarak başvurunu yapabilir, halka arz edilen şirketleri inceleyebilirsin.

Not: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Mali durumunuza ve risk tercihinize uygun olmayabilir.