Kimi zaman kazanç sağlamak kimi zaman da birikim için yatırım yapabilirsin. Amacın ne olursa olsun yatırım yapmak dikkat gerektiren bir eylemdir. Bazı yatırım araçlarından faydalanmak aslında oldukça kolaydır. Fakat yatırım aracı seçerken titiz davranmalısın. Tasarrufunu değerlendirebileceğin doğru yatırım aracını bulabilmen için yatırım araçlarını yakından tanımalısın. Yatırımı neden ve nasıl yapman gerektiği ile ilgili detayları senin için derledik.
Yatırım yapmanın birçok farklı amacı olabilir. Yatırım yerine birikim yapmayı da tercih edebilirsin. Ancak birikim yaptığında herhangi bir kazancın olmayabilir. Çünkü paranın zaman değeri sebebiyle birikimlerin yeteri kadar kazandırmayabilir. Yatırımlarda ise birikimlere kıyasla doğru yol izlendiğinde daha çok kazanç elde etme ihtimalin var. Tabii ki yatırım araçlarının türlerine göre belli kayıp risklerini barındırdıklarını da unutmamalısın.
Yatırımı sadece gelecek planları dâhilinde de yapabilirsin. Kendin, ailen ya da çocuklarının geleceği için yatırım yapmak her zaman faydalıdır. Gelecek planları için uzun vadede kazanç getiren yatırım araçlarını seçmek daha mantıklıdır.
Birikim ve gelecek planlarının yanında küçük bir ek gelir ya da büyük bir asıl gelir sağlamak amacıyla da yatırım yapabilirsin. Risksiz kazanç sağlamasına rağmen geçinebileceğin kadar gelir getirmeyen yatırım araçlarını ek gelir amaçlı tercih edebilirsin.
Yatırım, bir meslek olarak da tercih edilebilir. Yatırımcılar kısa, orta ve uzun vadede gelir sağlayan çeşitli araçlara yatırım yaparak para kazanırlar. Böyle bir yola girmek istersen öncesinde tüm yasal gereklilikleri yerine getirdiğinden ve gerekli belgeleri temin ettiğinden emin olmalısın.
Yatırım yaparken ya da yapmaya başlamak için ihtiyaç duyacağın belgeler, yatırım aracına ve sahasına göre değişiklik gösterir. Özellikle borsa yatırımlarında çok sayıda belge ibraz etmen gerekebilir. Borsada yatırım yapmak için bir aracı kurumla veya bankayla çalışmak durumundasın. Bu süreçte gerekli evrak listesini aracı kurumdan alabilirsin.
Gerekli belgeler, yatırımının konusuna göre de değişir. Örneğin paranı bankada faize yatırmak istersen ek bir belgeye ihtiyaç duymazsın. Menkul kıymetlere yöneldiğinde ise bazı belgelere ihtiyacın olabilir. Fakat bu belgelerin çoğunu dijital olarak alabileceğin için evrak işleriyle çok fazla zaman kaybetmezsin.
Tasarruflarını değerlendirmek istediğinde karşına birçok alternatif çıkar. Yatırım araçlarındaki bu çeşitlilik, yatırımcılar için önemli bir avantajdır. Kazançlı bir yatırım için yatırım aracını yakından tanımak gerekir. Araçlardaki çeşitlilik ise sana uzman olduğun bir alanda yatırım yapma fırsatı sunar. Örnek vermek gerekirse gayrimenkuller, hisse senetleri, dövizler, forex ve yatırım fonları bu araçlar arasındadır.
Menkul kıymet yatırımlarının en popüler araçlarından biri hisse senetleridir. Hisse ya da pay senedi almak, bir şirkete ortak olmak demektir. Şirketler hisse senedi satışlarından kaynak sağlarken, pay sahipleri de şirketin kar dağıtması durumunda kardan pay alabilir. Kazançlı bir yatırım aracıdır fakat risksiz değildir.
Hisse senedi alınan şirketin zarar etmesi, pay sahiplerinin yatırımlarını olumsuz etkileyebilir.
Bu nedenle yatırımcılar hisse senedi önerileri alarak da yatırım yaparlar. Desteği ise yatırım danışmanı ve aracı kurumlardan alırlar. Detaylı analiz ve yakın takip şartıyla risk biraz daha azaltılabilir. Böylece yerli ya da global hisse senetlerine yatırım yapılabilir.
Altın, ülkemizdeki en yaygın yatırım araçlarından biridir. “Yastık altı” tabirini dilimize kazandıran altın hem fiziksel olarak hem de borsada sıkça tercih edilir. Çok değerli bir maden olmasından dolayı yatırım yapılan altında risk de her zaman vardır. Fakat çoğunlukla yükselme eğiliminde olduğu için uzun vadede ciddi bir gelir sağlayabilir.
Borsadaki maden yatırımlarında altınla birlikte gümüş de oldukça yaygındır. Altın ve gümüş dışında platin ve paladyum da yatırım aracı olarak tercih edilen madenler arasındadır.
Türkiye’de Borsa İstanbul kadar yaygın olan ve dünya genelinde de kabul gören serbest piyasalardan biri de forextir. Forex yatırımları yüksek risk içerir fakat aynı zamanda yüksek kazanç da vadeder. Peki forex yatırımı nedir?
Forex, temelinde döviz alım satım işlemlerini barındıran uluslararası bir serbest piyasadır. Forex yatırımları kur farkından gelir elde etme amacıyla yapılır. Yükselme ihtimali bulunduğunda dolar alıp belirli bir seviyeye çıktıktan sonra satarak TL kazanmak forex işlemlerine verilebilecek bir örnektir.
Forex piyasasının tercih edilme nedenlerinden biri de kaldıraç sistemidir. Kaldıraç sistemi sayesinde yatırımcı, mevcut sermayesinin üzerinde bir tutarda işlem yapabilir. Bu da yatırımcıya düşük sermaye ile büyük yatırım yapma fırsatı sunar. SPK mevzuatı kapsamında kaldıraç oranı 1:10 ile sınırlıdır. Buna göre 1:10 oranında kaldıraç sunulduğunda yatırımcı, 1.000 TL’lik sermayesini kullanarak 10.000 TL’lik yatırım yapabilir. Ancak söz konusu işlemler yalnızca SPK tarafından yetkilendirilmiş kurumlar aracılığıyla yapılır ve yüksek riskli işlemler olarak nitelendirilir.
Vadeli mevduat hesabı, risksiz yatırım araçları arasında yer alır. Çünkü vadeli mevduat hesabında kazanç sağlama garantisi vardır. Tasarrufunu vadeli mevduata yatıran bir yatırımcı, vade sonunda ne kadar kazanacağını bilir. Tek şart vade sonuna kadar parayı çekmemektir. Diğer yatırım araçlarına göre daha düşük oranda bir gelir sağlar.
Kurlardaki dalgalanmalardan dolayı riskli olsa da döviz de bir yatırım aracıdır. Özellikle ekonomisi çok hareketli olan ülkelerin yerel para birimleri sıkça değer kaybeder ya da kazanır. Döviz alıp satarak bu durumun üzerinden yatırım yapabilmek mümkündür. Ülkemizde genellikle euro ve dolar yatırımı tercih edilir.
Yatırımcıların sıkça kullandığı bir diğer araç da yatırım hesabıdır. Öyleyse yatırım hesabı nedir?
Yatırım hesabı, tasarruflarını piyasalarda yatırıma dönüştürmek isteyen kişilere bankalar tarafından sunulan bir hizmettir. Yatırımcı elindeki birikimi yatırım hesabına yatırır. Bu hesaptaki para ile de bankanın izin verdiği hisse senedi ve yatırım fonu gibi araçların alım satımını yapar.
Risksiz bir şekilde yatırım yapmak isteyenlerin tercihleri arasında bono da vardır. Devlet ya da özel kurumlar ve bankalar tarafından çıkarılan bono, yatırımcıya faiz getirisi sağlar. Basitçe anlatmak gerekirse yatırımcının, bono sahibi kuruma borç vermesi denebilir. Belirlenen vade sonunda ise yatırımcıya hem ana para hem de faiz ödemesi yapılır.
Repo, bir menkul kıymetin geri satın alma garantisiyle satılması işlemidir. Genellikle bankalar ve finans kuruluşları tarafından satılır. Kelime anlamı “tekrar satın alma anlaşması” olan repo, kazanç garantili bir yatırım aracıdır. Yatırımcı, faizi ve vadesi önceden belirlenmek kaydıyla ilgili kurumdan repo satın alır. Vade dolduğunda ise ilgili kurum, sattığı repoyu daha yüksek fiyatla geri satın alır.
Dünyada genellikle menkul kıymetler yatırım aracı olarak görülür. Fakat ülkemizde gayrimenkul yatırımı oldukça yaygındır. Ev, dükkân, ofis ve arsa gibi gayrimenkullerin zamanla değerlenme potansiyeli vardır. Ayrıca kiraya verme imkânı olduğu için pasif gelir de sağlar. Ama gayrimenkul yatırımı için yüklü bir sermayeye ihtiyaç vardır. Dolayısıyla bu araç büyük ölçekli tasarrufu olanlar için uygundur.
Yatırım fonu; birden fazla döviz, tahvil, hisse senedi, maden ya da menkul kıymet içeren portföylere verilen addır. Fonlar yatırımcılardan toplanan birikimlerle oluşturulur. Borsa yatırımlarındaki riski düşürmek amacıyla kullanılan bir araçtır.
Yatırım fonundan gelir elde etmenin iki yolu vardır. Birincisi, fondaki menkul kıymetlerden faiz geliri ya da kâr payı elde etmektir. Diğer yol ise yatırımcının katılım payını satmasıdır. Bu kazançların doğması için fondaki değerli kâğıtların kâr etmesi gerekir. Katılım payının değerli olması portföy büyüklüğüne de bağlıdır. Peki portföy nedir?
Portföy, birden fazla yatırım aracına yatırım yapmak için yatırımcı ya da aracı kurum tarafından oluşturulan toplam birikimi ifade eden bir terimdir. Bir portföyün içeriği ve hacmi, portföy yönetiminde yetkili kişi veya kurumun gelir beklentisine ve risk alma durumuna bağlıdır.
Portföy oluşturulurken öncelikle risk unsurlarına dikkat edilmelidir. Beklenen kazanç oranı ile risk unsurları detaylı bir şekilde karşılaştırılmalıdır. Önemli noktalardan biri ise portföydeki çeşitliliktir. Mümkün olduğunca farklı yatırım araçlarını ekleyerek portföyü çeşitlendirmek gerekir.
Buna ek olarak portföyün yatırıldığı yatırım araçlarının kâr/zarar durumu ve piyasa koşulları yakından takip edilmelidir. Daha fazla kâr elde edebilmek için portföydeki varlık dağılımı periyodik olarak değiştirilmelidir.
N Kolay ile repodan bonoya, dövizden hisse senedine kadar birçok yatırım aracı üzerinden kazanç sağlayabilir, dilersen halka arz edilen şirketlerden hisse alarak yatırım yapabilirsin.
