Kripto para alım satımı yapan, çeşitli borsalarla ilgilenen birçok insanın DeFi kavramı ile karşılaşmış olması mümkün. Çünkü bu kavram yeni nesil yani gelişmiş finansal işlemleri ifade eden bir sistem. Peki, tam olarak DeFi ne demek? Bu yazıda DeFi sisteminin ne olduğunu ve nasıl işlediğini, avantajları ve dezavantajlarıyla ele aldık.
İngilizcesi “Decentralized Finance” olan DeFi, Türkçede “merkezi olmayan finans sistemi” anlamına gelir. Yani finansal ağ oluşturan yeni nesil bir finansal sistemi ifade eder. Bu ağ; dijital cüzdanları, borsaları ve diğer finansal araçları bir araya getirir, aralarında para ve değer transferi yapılmasını sağlar.
Merkeziyetsiz finans (DeFi) sistemi, kripto para birimlerini kullanarak geleneksel finansal sistemlerin yerini almayı amaçlar. DeFi coinler yani merkeziyetsiz coinler, bu coinlere örnek olarak verilebilir.
Merkeziyetsiz coin, açık kaynaklı bir blockchain (Blok zinciri) ağı üzerinde çalışan bir kripto para birimi. Bu tip kripto para birimleri, bir merkezi otorite tarafından yönetilmez ve herhangi bir kuruluş tarafından kontrol edilmez. Bunun yerine merkeziyetsiz coinlerin güvenliği ve işlemlerin doğruluğu, ağdaki kullanıcılar tarafından kontrol edilir ve doğrulanır. Bu yapı, merkezi olmayan coinlerin güvenilir ve değişmez olmasına yardımcı olur. Bitcoin, Ethereum ve Litecoin gibi kripto para birimleri de en popüler DeFi coinler arasında.
Merkezi olan finans sektörü (Centralized Finance - CeFi), finansal işlemlerin bankalar ile diğer finansal kuruluşlar tarafından kolaylaştırıldığı ve denetlendiği geleneksel finans sistemini ifade eder. Bu kurumlar finansal işlemler için aracılık yapar ve hizmetleri karşılığında ücret talep eder. Merkezi finansal sistemde, kredi başvuruları ve yerel banka hizmetlerinin kullanımı gibi tüm işlemler bu kurumlar tarafından denetlenir ve düzenlenir.
Merkeziyetsiz finans sistemi ise blockchain ağı üzerinde çalışan ve aracılara ihtiyacı olmayan finansal sistemdir. DeFi; bireylerin, ticaretle uğraşanların ve işletmelerin gelişmekte olan teknolojiler aracılığıyla doğrudan finansal işlemler gerçekleştirmesine olanak tanır.
DeFi sistemi, blockchain teknolojisi üzerine kuruludur ve P2P (peer-to-peer) yani eşler arası teknolojisinden yararlanır. Böylece merkezi olmayan bir finansal ağ oluşturur. Bu sistemde, işlemleri yapmak için kripto para birimleri kullanılır. Bu para birimleri, blockchain ağı üzerinde yer alan pek çok farklı cüzdanlarla yönetilir ve depolanır. Cüzdanlar, blockchain ağı üzerindeki farklı blok zinciri tarafından desteklenir. Böylece merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymazlar.
Merkeziyetsiz finans sisteminde işlemler için blockchain ağı üzerinde depolanan ve yürütülen smart contract adı verilen kod parçacıkları kullanılır. Bu kodlar, işlemlerin otomatik olarak yürütülmesini sağlar. Yani para gönderme işlemi, smart contract kodu tarafından yürütülür ve para gönderimi yalnızca smart contract koşullarının yerine getirilmesi durumunda gerçekleşir.
DeFi hizmetleri, Ethereum ve Bitcoin gibi blockchain tabanlı bir altyapıya bağlı olarak çalışır. Blok zinciri, bir veri yapısıdır. Bu yapı, birbirine bağlı bloklar dizisinden oluşur. Bu dizi yani bağlantı sayesinde bloklar arasındaki veriler birbirlerine bağlı hale gelir. Veriler burada depolanır. Yani blok zinciri veritabanı, bir zincir üzerinde birbirine bağlı bloklarda verileri depolayan bir yapıdır. Böylece güvenli ve verimli bir şekilde veri paylaşımı yapılır.
En basit haliyle bir veri kayıt defteri olarak düşünebileceğin blok zinciri teknolojisinin temel özelliği, verilerin değiştirilemez olması ve güvenilir bir şekilde saklanmasıdır.
DeFi sisteminin günlük hayatımıza getirdiği birçok fayda bulunur. Bu avantajları şöyle sıralayalım:
Güvenli olması: DeFi uygulamaları, merkezi olmayan bir blockchain üzerinde çalıştığı için işlemlerin ve hizmetlerin güvenliğini artırır. Böylece veri hırsızlığı, hackleme ve diğer güvenlik risklerini azaltır.
Gizliliği koruması: Merkezi olmayan finans sistemi uygulamaları, kullanıcıların kimliklerini gizler. Böylece özel bilgilerin korunmasını ve özel hayatın gizliliğini sağlar.
Erişilebilir olması: DeFi uygulamaları, internete erişen herhangi bir yerden gerçekleştirilebilir. Böylece hizmetler, dünya çapında erişilebilir hale gelir. Üstelik zaman kavramı da burada etkisizdir.
Kişiselleşmiş olması: Meziyetsiz finans sistemi, kullanıcıların kendi finansal hizmetlerini yapılandırmalarına ve özelleştirmelerine izin verir. Mesela bir kullanıcı kendi kripto para birimi fonlarını kendi risk toleransına göre yapılandırabilir, alıp satabilir.
Düşük maliyet sağlaması: Merkeziyetsiz finans yani decentralized finance sistemi, merkezi olmayan bir blockchain üzerinde çalıştığı için yani bir aracı kurum yoluyla işlem yapmadığı için veri depolama ve işlem maliyetleri düşüktür. Bu da hizmetlerin daha ucuz hale gelmesini sağlar.
Hızlı olması: İşlemler genellikle diğer finansal hizmetlerden daha hızlı gerçekleştirilir. Bunun da nedeni yine blok zincirinin merkeziyetsiz yapıda olmasıdır. Böylece kredi alma, kredi verme, merkeziyetsiz borsa, sigorta yapma, alışveriş ve pazaryeri platformu sağlama gibi işlemler çok daha hızlı gerçekleşir.
DeFi'nin Dezavantajları Nelerdir?
Merkezi olmayan finans sisteminin, tüm bu avantajların yanında bazı dezavantajları da bulunur:
Düşük likidite: Bazı DeFi işlemleri, düşük likiditeye sahiptir. Bu da kullanıcıların tüm varlıklarını istedikleri zaman satıp çekmelerini zorlaştırır. Böylece fiyatlar ani değişimlere neden olabilir. Bu durum da yatırımcılar için risk oluşturabilir.
Tüm varlığını kaybetme riski: DeFi işlemleri daha güvenli olsa da herhangi bir güvenlik ihlalinde daha fazla maddi kayıp yaşanabilir. Mesela çok büyük bir hackleme saldırısı sonucu varlığını kaybetme riskin olur. Bu nedenle merkeziyetsiz finans işlemleri yaparken dikkatli olunması ve risklerin değerlendirilmesi gerekir.
Yüksek faiz oranları: DeFi piyasalarında bazı uygulamalar yüksek faiz oranları sunabilir.
Regülasyon: DeFi işlemlerinde bazı ülkelerde regülasyon eksikliği olabilir. Bu da yatırımcılar için risk oluşturabilir ve hizmetlerin geleceği hakkında endişe verebilir.
Merkezi olmayan finans sistemiyle kripto para alım-satımı yapabilir veya borsa işlemlerini gerçekleştirebilirsin. Ancak daha avantajlı yatırım fırsatlarını da değerlendirmek gerekir. Bunun için N Kolay ile de tasarruflarına uygun yatırım yapıp avantajlı faiz oranlarından faydalanabilirsin. Yatırım ürünlerimizi incelemek için tıkla!
