Döviz piyasası; küresel ekonominin kalbinde yer alan, trilyonlarca dolarlık işlem hacmiyle dikkat çeken dinamik bir alandır. Büyük fırsatlar kadar yüksek riskleri de barındıran bu piyasada döviz kurlarındaki ani dalgalanmalar, faiz oranlarındaki değişiklikler, likidite sorunları gibi faktörler hem yatırımcılar hem de işletmeler için tehdit oluşturur. Döviz piyasasında başarılı olmanın yolu ise etkili risk yönetimi stratejileri geliştirerek uygulamaktan geçer.
Döviz piyasasında karşılaşılan başlıca riskler, bu riskleri yönetmek için en iyi uygulamalar ve teknik analiz ile temel analiz gibi araçların nasıl kullanılabileceği hakkında soru işaretlerine sahipseniz doğru yerdesiniz. Hazırladığımız bu rehber ile döviz piyasasında risk yönetimine dair aklınızdaki sorulara cevap bulmanızı sağlayacağız.
Forex veya FX piyasası olarak da bilinen döviz piyasası, para birimleri arasındaki ticaret için kullanılan küresel bir pazardır. Günlük işlem hacmi 6 trilyon doları aşan döviz piyasası, bu yönüyle dünyanın en büyük ve en likit finansal piyasasıdır.
Bu piyasanın katılımcıları arasında hükümetler, şirketler, finansal kurumlar, bankalar ve tabii ki bireysel yatırımcılar bulunur. Forex piyasasındaki temel amaç; işletmelerin bir para birimini başka bir para birimine dönüştürmesini sağlayarak uluslararası ticareti ve yatırımı kolaylaştırmak şeklinde özetlenebilir.
Yüksek volatilite ve kaldıraçlı işlemler gibi nedenlerle döviz piyasasının doğasında risk olduğu kabul edilebilir. Fakat bu riskler belli başlı bazı başlıklarla değerlendirilebilir. Bu başlıklar şu şekildedir:
Döviz Kuru Riski: Döviz kurundaki olumsuz hareketler risk doğurur.
Faiz Oranı Riski: Faiz oranlarında değişiklik olması para birimi değerlerini etkiler. Bu da döviz piyasası için çeşitli risklere neden olur.
Likidite Riski: Bir yatırımcının bir para birimini yeterince hızlı alıp satamaması durumu, döviz piyasası için geçerli riskler arasındadır.
Kredi Riski: Karşı tarafın bir sözleşmeyi yerine getirmeme ihtimali, piyasa için önemli risklerden birisidir.
Ülke Riski: Bir ülkedeki siyasi veya ekonomik istikrarsızlık, global piyasaları da etkileyeceği için döviz piyasasının riskleri arasında kabul edilir.
Döviz piyasasında risk yönetimi yapmak için bazı uygulamalara başvurabilirsiniz:
Çeşitlendirme: Yatırımların farklı para birimleri üzerine dağıtılması yoluyla risk azaltılabilir. Buna çeşitlendirme denir.
Zararı Durdur Komutu Kullanımı: Belli bir kayıp seviyesine ulaşan pozisyonun otomatik kapatılması sayesinde kaybın artması önlenebilir. Bu durum zararı durdur komutu ile mümkündür.
Kaldıraç Yöntemi: Kaldıracı dikkatli kullanmak, kayıpları artırmaktan kaçınmanızı sağlar.
Düzenli İzleme: Piyasa koşullarının düzenli olarak izlenmesi ve stratejilerin koşullara göre ayarlanması, riskleri azaltacak bir hamledir.
Hedging: Vadeli işlemler ve opsiyonlar gibi finansal araçlar, potansiyel kayıpların dengelenmesi için önemli birer faktördür.
Teknik Analiz ve Temel Analiz: Hangisi Daha Etkili Risk Yönetimi Sağlar?
Risk yönetimi için teknik analiz de temel analiz de önemlidir. Bu iki analiz arasındaki farkları doğru tespit etmek için kavramlara hâkim olmak gerekir:
Teknik Analiz: Değer grafiklerinin geçmişini inceleyip göstergeleri kullanarak gelecekteki hareketleri tahmin etmeye dayanır. Yatırımcılar için giriş ve çıkış noktalarını belirleyerek zararı durdurma ve kâr alma seviyelerini ayarlamaya yardım eder.
Temel Analiz: Faiz oranları, jeopolitik olaylar ve ekonomik göstergeleri analiz ederek bir para biriminin değişim döngüsünü belirlemeye dayanır. Yatırımcılara daha geniş piyasa okuması yapma ve bilinçli kararlar alma noktasında yardımcı olur.
Döviz swap’ları, iki taraf arasında farklı para birimleri için anapara ve faiz ödemesi değişimi yapmak amacıyla kullanılan finansal anlaşmalardır. Risk yönetimi için farklı amaçlarla döviz swapı yapılır. Bu amaçlar şu şekilde özetlenebilir:
Döviz Kuru Riskine Karşı Korunma: Gelecekteki potansiyel işlemler için döviz kuru riskine karşı koruma elde edilebilir.
Faiz Oranı Riskini Yönetme: Değişken faizleri sabit faiz oranlarıyla değiştirebildiğiniz gibi tam tersini de yapabilirsiniz. Potansiyel faiz değişimlerini gözeterek bu konuda doğru tercihi gerçekleştirebilirsiniz.
Nakit Akışını İyileştirme: Para birimlerinden hareketle nakit akışını yatırımınız için ihtiyaç duyduğunuz şekilde dengeleyebilirsiniz.
Döviz kuru riski veya döviz riski, kurdaki değişimin yatırımları olumsuz etkileme potansiyelidir. Belli başlı bazı yollarla yönetilmesi mümkündür:
Hedging: Vadeli işlemler, vadeli sözleşmeler veya opsiyonlar kullanılarak döviz kurunu yatırımınız üzerinde sabitleme şansınız bulunur.
Doğal Hedging: Kullandığınız yatırım özelinde döviz giriş ve çıkışını eşleştirip kur değişiminden etkilenmeyi en aza indirebilirsiniz.
Çeşitlendirme: Yatırımlarınızı birden fazla alana yayarak riski azaltabilirsiniz.
Faiz oranlarında değişimler döviz pozisyonunu etkileyerek yatırımlar için risk teşkil edebilir. Faiz oranı riskine sahip belli başlı durumlar şu şekildedir:
Borçlanma ve Kredi Verme: Borçlanma maliyeti ve kredi verme getirisi, faiz oranlarındaki değişimlerden etkilenir.
Yatırım Portföyleri: Sabit gelirli yatırımların değerleri, faiz oranındaki dalgalanmalardan doğrudan etkilenir.
Faiz oranı riskini azaltmak için yatırımcıların başvurabileceği yollar ise şu şekilde özetlenebilir:
Faiz Oranı Swap’ları Kullanma: Sabit faiz ödemeleri yerine değişken faizler kullanılabilir. Ayrıca tam tersine de başvurulabilir.
Yatırımları Çeşitlendirme: Yatırımların farklı faiz oranına sahip ortamlara yayılması, riski azaltan bir tercihtir.
Ekonomik Göstergeleri İzleme: Ekonomik veriler ve merkez bankalarının politikaları hakkında bilgi sahibi olursanız doğru kararlar alma konusunda birkaç adım önde olursunuz.
Döviz piyasasında likidite riski, bir yatırımcının istediği fiyat üzerinden ticaret gerçekleştirememe riski olarak nitelendirilebilir. Etkileri şunlardır:
Kayma (Slippage): Bir ticaret için beklenen fiyat ile gerçekleşen fiyatı arasındaki fark, kayma şeklinde tanımlanır.
Artan Maliyetler: Geniş alım-satım farkı nedeniyle işlem maliyetleri yükselir.
Pozisyonları Kapatamama: Pozisyonların kapatılması konusunda beklenen hıza ulaşamamak, potansiyel kayıplara neden olur.
Stop-loss yani “zararı durdur” ve take-profit yani “kâr al” seviyeleri, döviz piyasasında risk yönetimi için önemli birer araçtır. Peki, bu seviyeleri nasıl belirleyebilirsiniz?
Destek ve direnç seviyeleri, grafik gidişatı ve trendleri kullanarak bu iki seviyeyi belirleyebilirsiniz.
Potansiyel kârın potansiyel kayıptan daha ağır basmasını sağlamak için belli bir oran belirleyerek hamlenizi şekillendirebilirsiniz.
Para birimi çiftinin ortalama volatilitesine dikkat etmeniz, uygun seviyeleri belirlemeniz için önemlidir. Volatilite, finansal piyasalarda belli ürünlerin belli bir zaman içinde fiyatında gözlenen değişimdir. Standart sapma gibi basit bir yöntemle ölçülebilir.
Döviz piyasasında risk yönetimini daha da etkin bir şekilde yapmak için sistemin işleyişini kavramsal olarak tamamen algılamanız şart. “Dolar Neden Yükselir? Dövizin Değer Kazanması ya da Kaybetmesinde Neler Etkilidir?” başlıklı yazımızı okuyarak dolardaki hareketliliğin ve dövizdeki dalgalanmaların temel nedenlerine hâkim olabilirsiniz.
Burada belirtilen bilgi ve yorumlar finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri esas alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel nitelikte olup, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgiler ile yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
